Doktorlar, hangi meme kanseri hastalarının tedaviden sonra yan etki riskinin daha fazla olduğunu tahmin edebilen bir yapay zeka aracı geliştirdi.
Dünya genelinde her yıl 2 milyon kadına, çoğu ülkede kadınlarda en sık görülen kanser olan bu hastalık teşhisi konulmaktadır.
Daha fazla farkındalık, daha erken teşhis ve daha geniş tedavi seçenekleri son yıllarda hayatta kalma oranlarını artırmıştır, ancak birçok hasta tedaviden sonra genellikle zayıflatıcı yan etkiler yaşayacaktır.
Tıp doktorları, bilim insanları ve araştırmacılardan oluşan uluslararası bir ekip, bir hastanın ameliyat ve radyoterapi sonrasında sorun yaşama olasılığını gösterebilecek bir yapay zeka aracı tasarladı. Birleşik Krallık, Fransa ve Hollanda’da denenmekte olan teknoloji, hastaların daha kişiselleştirilmiş bakıma erişmelerine yardımcı olabilir.
Leicester Üniversitesi’nde danışman meme cerrahı ve doçent olan Dr. Tim Rattay, “Neyse ki meme kanserinden uzun süreli sağkalım oranları artmaya devam ediyor, ancak bazı hastalar için bu, tedavilerinin yan etkileriyle yaşamak zorunda kalmak anlamına geliyor” dedi. “Bunlar arasında cilt değişiklikleri, yara izi, kolda ağrılı bir şişlik olan lenfödem ve hatta radyasyon tedavisinden kaynaklanan kalp hasarı yer alıyor.
“Bu nedenle doktorları ve hastaları meme kanseri ameliyatı ve radyoterapi sonrası kronik kol şişmesi riski hakkında bilgilendirmek için bir yapay zeka aracı geliştiriyoruz. Bunun doktorlara ve hastalara radyasyon tedavisi seçeneklerini seçmede yardımcı olacağını ve tüm hastalar için yan etkileri azaltacağını umuyoruz.”
Yapay zeka aracı, 6.361 meme kanseri hastasından alınan veriler kullanılarak ameliyat ve radyoterapiden üç yıl sonrasına kadar lenfödemi tahmin etmek üzere eğitildi. Kol şişmesi riskinin daha yüksek olduğu tespit edilen hastalara alternatif tedaviler veya tedavi sırasında ve sonrasında ek destek sunulabilir.
Cenevre’deki Batı İsviçre Uygulamalı Bilimler ve Sanat Üniversitesi’nde doçent olan ve projenin eş araştırmacısı Dr. Guido Bologna şunları söyledi: “Nihai, en iyi performans gösteren model, hastaların kemoterapi alıp almadığı, koltuk altında sentinel lenf nodu biyopsisi yapılıp yapılmadığı ve verilen radyoterapi türü dahil olmak üzere 32 farklı hasta ve tedavi özelliğini kullanarak tahminlerde bulunuyor.”
Yapay zeka aracı, vakaların ortalama %81,6’sında lenfödemi doğru tahmin etmiş ve vakaların ortalama %72,9’unda lenfödem gelişmeyecek hastaları doğru tespit etmiştir. Modelin genel tahmin doğruluğu %73,4’tür.
Rattay, “Kol şişmesi riski daha yüksek olarak tanımlanan hastalara, uzun vadede kol şişmesini azalttığı gösterilen tedavi sırasında kol kompresyon kılıfı giymek gibi ek destekleyici önlemler önerilebilir” dedi. “Klinisyenler bu bilgiyi, faydasının oldukça sınırda olabileceği hastalarda lenf nodu ışınlama seçeneklerini tartışmak için de kullanabilirler.”
Milano’daki Avrupa Meme Kanseri Konferansı’nda konuşan Rattay, teknolojinin “açıklanabilir bir yapay zeka aracı olduğunu, yani karar verme sürecinin arkasındaki mantığı gösterdiğini” söyledi.
“Bu, sadece doktorların karar vermesini değil, aynı zamanda hastalarına veri destekli açıklamalar yapmalarını da kolaylaştırıyor” diye ekledi.
Araştırma ekibi, Pre-Act projesi adı verilen ve iki yıl süreyle takip edilecek olan bir klinik çalışmanın parçası olarak 780 hastayı kaydetmeyi umuyor. Ayrıca, cilt ve kalp hasarı da dahil olmak üzere diğer yan etkileri tahmin etmek için de bir araç geliştiriyorlar.
Breast Cancer Now’da araştırma, destek ve etkileme direktörü olan Dr. Simon Vincent, tedavileri iyileştirmenin yollarına acilen ihtiyaç duyulduğunu söyledi. “Bu heyecan verici proje, yapay zeka kullanımının meme kanseri olan kişilerin ameliyat ve radyoterapi sonrası kronik kol şişmesi gibi yan etkileri en aza indirmeye yardımcı olan daha kişiselleştirilmiş bakım ve destek almalarını sağlayıp sağlayamayacağını araştıracak.
“Bu araştırma henüz ilk aşamalarında ve yapay zekâ aracının tıbbi ortamlarda kullanılıp kullanılamayacağını değerlendirebilmemiz için daha fazla kanıta ihtiyaç var ve denemeden elde edilecek sonuçları görmeyi dört gözle bekliyoruz.”
Konferanstaki diğer gelişmelerde, İtalya’dan araştırmacılar, kombine pozitron emisyon tomografisi-manyetik rezonans görüntüleme (PET-MRI) taramalarının kullanılmasının, doktorların bir meme kanseri hastasının tümörünün yayılmaya başladığını tespit etmesini sağladığını buldu. Bu da kemoterapi ya da farklı bir ameliyat türü gibi alternatif tedavilerden faydalanabilecekleri anlamına geliyordu.
Bu arada, Hollanda’dan araştırmacılar, tüm meme radyoterapisine ek olarak tümörlerinin çıkarıldığı yere düşük dozda radyoterapi uygulanan genç meme kanseri hastalarında 10 yıl sonra lokal nüks görülmediğini söyledi.
Kaynak: The Guardian
Yapayzeka.news’in hiçbir güncellemesini kaçırmamak için bizi Facebook, X (Twitter), Bluesky, LinkedIn, Instagram‘ ve Whatsapp Kanalımız‘dan takip edin.
