2023 yılı genelde aklımızda “yapay zeka yılı” olarak kalacak olsa da, son yıllarda genelde bilimde bir hızlanma olduğu açık. Önce kuantum ile doğrudan ilgisi olmayan bir örnek verelim, ardından kuantum bilgisayarlarda nereden nereye gelindiğini inceleyelim.
Japonya’da Osaka Üniversitesi’nde 2023 yılı sonunda yapılan bir çalışmaya göre, beynin faaliyetlerinden oluşan zihindeki görüntüler ilk kez yapay zeka kullanılarak belirlenmeye başlandı. Demek ki yakında rüyalarımızı beynimizde akan görüntüler olarak kaydeden teknoloji, düşlerimizi “dün akşam bunları gördün” diyerek önümüze koyabilecek. Benzer şekilde bir hastanın halüsinasyonlarında neler gördüğü anlaşılabilecek. Kısaca, insan beyninin bir taklidi olan yapay sinir ağları ile çalışan yapay zeka, beynin kodlarını çözerek insan beyninin içinde nelerin döndüğünü de anlamamıza yardımcı olacak.
Aklımıza hemen, “Azınlık Raporu” filmi geldi. Orada suç daha işlenmeden suç işleyebilecekler proaktif olarak belirleniyordu. Kimin beyninde hangi görüntülerin döndüğünü bilebilmekte herhalde suç işleyebilecek potansiyele sahip kişilerin belirlenmesinde henüz görmediğimiz bir sıçrama sağlayabilir.
Neyse biz konumuz olan kuantum bilgisayarlara gelip, oradaki hızlanmayı görelim. Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarların erişemeyeceği bir hızda belirli hesaplamaları gerçekleştirmeyi vaat ediyor. Bunu, birden fazla kübitin aynı anda birden fazla kolektif durumda bulunmasına olanak tanıyan dolanıklık ve süperpozisyon gibi benzersiz kuantum fenomenlerinden yararlanarak yapıyor.
Gelelim bugünlere…
Atom Computing firması, 1000 kübiti aşan ilk 1180 kübitlik kuantum bilgisayarını 2023 sonunda tanıttı. Dünyanın 1000 kübiti aşan ilk kuantum bilgisayarı, bir önceki rekorun sahibi IBM’in 433 kübite sahip Osprey makinesinin iki katından fazla kübite sahip ve bu da kuantum bilgisayarların doğruluğunu artırabilir.
IBM ve Google’ınki gibi en büyük kuantum bilgisayarları, kuantum bitleri ya da kübitleri için son derece düşük sıcaklıklara soğutulmuş süper iletken teller kullanıyor. Ancak Kaliforniya merkezli start-up Atom Computing’in 1180 kübite sahip rekor kıran bilgisayarı, 2 boyutlu bir ızgarada lazerler tarafından hapsedilen nötr atomları kullanıyor. Atom Computing’in CEO’su Rob Hays, bu tasarımın bir avantajının, sistemi büyütmenin ve ızgaraya çok daha fazla kübit eklemenin kolay olması olduğunu söylüyor.
Bu arada IBM de yine boş durmadı ve 1000’den fazla kübite sahip ilk kuantum bilgisayarı Condor’u tanıttı. IBM’in tanıttığı ikinci kuantum bilgisayar olan Heron ise şirketin bugüne kadarki en az hataya eğilimli cihazı. Ancak şirket artık vites değiştireceğini ve makinelerini büyütmek yerine hatalara karşı daha dayanıklı hale getirmeye odaklanacağını söylüyor. Ayrıca IBM, 2025 yılına kadar 4000 kübiti hedefliyor.
Geçmişe baktığımızda, IBM’in kuantum bilgisayarlardaki kübit sayılarını istikrarlı bir şekilde artırdığını görüyoruz. 2016 yılında IBM, 5 kübitlik bir cihaz olan ilk kuantum bilgisayarı herkesin deneyebileceği şekilde buluta yerleştirdi. Şirket 2019’da 27 kübitlik Falcon’u; 2020’de 65 kübitlik Hummingbird’ü; 2021’de 100’den fazla kübite sahip ilk kuantum işlemci olan 127 kübitlik Eagle’ı ve 2022’de 433 kübitlik Osprey’i oluşturdu.
Hıza bakar mısınız, 2016 yılında 5 kübitlik kuantum bilgisayar 7 yıl içinde 1180 kübite ulaşmış durumda. Tam 236 kat artmış. Kısaca, kübit sayısı ortalama bir yılda 33 kattan fazla artmış.
Eğer IBM 9 yıl içinde, 2016-2025 döneminde, 5 kübitlik kuantum bilgisayarı 4000 kübite çıkarabilirse, yaklaşık 10 yıllık bir dönemde 800 kat artırmış olacak. Bu da bir tür kuantum sıçrama olsa gerek…
KAYNAKLAR
- Sharma Sejal, World’s first mental images extracted from human brain activity using AI, Dec 18, 2023.
- Wilkins Alex, Record-breaking quantum computer has more than 1000 qubits, New Scientist, 24 October, 2023.
- Castelvecchi Davide, IBM releases first-ever 1,000-qubit quantum chip, Nature, 04 December, 2023.
- Choi Q. Charles, An IBM Quantum Computer Will Soon Pass The 1000-Qubit Mark, Spectrum, 24 Aralık, 2023.
- Irving Michael, Quantum computer startup first to break 1,000-qubit milestone, New Atlas, October 29, 2023.
- Padavic-Callaghan Karmela, IBM’s ‘Condor’ quantum computer has more than 1000 qubits, New Scientist, 4 December, 2023.
Yapayzeka.news’in hiçbir güncellemesini kaçırmamak için bizi Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram‘ ve Whatsapp Kanalımız‘dan takip edin.
